Landheer voor een dag … barok op Zypendaal

Wie is wel eens deze brede taluds naast de grote vijvers op Zypendaal opgevallen? 

Van nature liep de stuwwal natuurlijk glooiend af…  

De taluds zijn de restanten uit de tijd dat Zypendaal grotendeels als een Franse formele baroktuin was ingericht. 

Zie hieronder een foto van schilderij uit 1736

 (Zypendaal gezicht achterzijde, collectie Brantsen van de Zyp Stichting, Arnhem)

Kun je je voorstellen dat er op de taluds naast de twee grote vijvers waarschijnlijk prachtige beelden en vazen hebben gestaan? In navolging van de Franse barok waren de oorspronkelijke meer organisch gevormde waterreservoirs voor de Naberman molen, die daar toen ook stond, in grote rechthoeken gegraven. Rond en glooiend was in die tijd not done!  De Franse baroktuin was de eerste van de drie verschillende tuin- en parkontwerpen. Kijk eens goed om je heen op Zypendaal, er zijn nog een aantal elementen terug te vinden uit die tijd! 

Over de volgende aanpassingen op landgoed Zypendaal volgende keer meer! 
De foto is van de taluds is gemaakt door René Wouters. www.fotowouters.nl

De Sint Jansbeek en de vijvers op Zypendaal

Hierboven ziet u de bron die de grote vijvers op Zypendaal voedt, maar een klein onbeduidend beekje of niet? Dit is ook de bron van de Sint Jansbeek, wist u dat? Tja bron, Arnhem is toch geen Valkenburg? 

Nee, maar Arnhem ligt wel langs de stuwwal van de Veluwezoom. 

Veel van het regenwater dat op de Veluwe valt stroomt de grond in, door vele lagen, soms wel honderden jaren lang. Op een gegeven moment komt dat water op lager gelegen delen weer naar de oppervlakte. Op Zypendaal ligt dus éen van de bronnen van de Sint Jansbeek en hier komt dus prachtig helder water naar boven borrelen. Hier dankt Zypendaal haar naam ook aan, sipen, sypelen of siepelen betekent druppelen.

De Sint Jansbeek werd vooral gebruikt als watervoorziening. Er zijn sporen gevonden die aangeven dat er rond het jaar 700 v.C. al werd gewoond langs de beek. Later werden er ook watermolens gebouwd. De beek werd vergraven en er werden grote plassen water gecreëerd, zogenaamde weiers. Deze weiers leverden het stuwende water voor de molens. Op Zypendaal stond de papierwatermolen van Naberman. Deze stond aan de huidige Parkweg, op de scheiding tussen de vijver van het landgoed Zypendaal en de grote Vijver van Sonsbeek. 

Hier werd prachtig wit papier gemaakt.De latere landgoedeigenaren hebben de Sint Jansbeek met haar vijvers en weiers deels aangepast, zodat deze beter pasten in de latere tuin- en parkontwerpen, waar water een enorm belangrijk onderdeel van was. Nog steeds maakt de schittering van het heldere water van de Sint Jansbeek en alle dieren die dat naar zich toe trekt Zypendaal tot een prachtig park. Van de drie verschillende tuin- en parkontwerpen is nog veel terug te vinden op Zypendaal. Daarover volgende keer meer!

De foto is  gemaakt door René Wouters. www.fotowouters.nl

Landheer voor een dag, waarom eigenlijk?

 Onze blog (samen met René Wouters) op Arnhem Direct:

Ik ben een heel gewone Arnhemmer en vind dat Arnhem maar boft met zoveel parken en mooie oude bomen in veel straten. Maar verder… koude drukte! Tot ik tijdens mijn opleiding tot landschapsarchitect ontdekte, dat al dat groen helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Tijdens een onderzoek ontdekten we dat er ongeveer 600 jaar geleden bijna geen boom meer stond in Arnhem. Het was een wat kaal heuvelachtig gebied en veel hout werd gekapt en driftig gebruikt als materiaal en stookhout. In 1505 heeft Philip van Oostenrijk ook nog eens alle bossen op Sonsbeek vernietigd om Arnhem haar houtvoorraad te ontnemen.

Hoe komt Arnhem dan zo groen? Dat hebben de landheren gedaan, de eigenaren van de landgoederen. Wist u dat er in Arnhem  meer dan 20 grote landgoederen lagen? De landheren kozen de mooiste plekjes en legden bossen, parken, lanen en prachtige tuinen aan. Al dit prachtige groen is in Arnhem gelukkig grotendeels bewaard gebleven. Vandaar Landheer voor een dag, om duidelijk te maken dat al het groen geen restanten zijn van een soort oerbossen of toevallige opschot, maar vaak restanten zijn van een oud landgoed!  

Veel van deze landgoederen zijn verdwenen, opgedeeld en bebouwd, maar misschien woont u wel aan een oude laan en spelen uw kinderen in het oude park… Onze drijfveer is deze verhalen te vertellen, zodat we zuiniger en trotser worden op ons prachtige groene Arnhem. En met we, bedoel ik ook de gemeente, de projectontwikkelaars, de provincie en… ja … u en ik.

De komende weken zult u in deze rubriek steeds een stuk van de bijzondere geschiedenis van de buitenplaats Zypendaal treffen tot Landheer voor een dag op zondag 15 mei. Een dag waarop we de landgoederen Bronbeek, Sonsbeek en Zypendaal in het zonnetje zullen zetten. 

De fotograaf René Wouters heeft prachtige foto’s gemaakt die steeds worden toegevoegd. 

Vandaag een foto van een vijver op Zypendaal, daarover volgende keer meer!

De flyer, we zijn er trots op!

Zie boven de nieuwe flyer! We gaan er 5000 laten drukken!!!!

Boomgaard op een landgoed

Wie weet eigenlijk dat er op een landgoed altijd een boomgaard stond?

Boven een prachtige perenboom uit mijn eigen tuin, heerlijk zo in het zonnetje. 

Ik denk niet dat er ooit een deftige landheer onder zijn perenbomen heeft gelegen... 

Toch was een boomgaard wel belangrijk, want men wilde "selfsupporting" zijn en vers fruit hoort daar echt bij. Vroeger misschien nog wel meer dan nu! 

Onvoorstelbaar als je eraan denkt dat bijna al die prachtige boomgaarden verdwenen zijn. 

Tja waarom? Nu heel simpel alles wat veel onderhoud vergde verdween als kostenbesparing. 

Het was immers na de 19e eeuw al heel snel heel duur om een landgoed te onderhouden en men moest echt de hand meer op de knip gaan houden. Daarnaast kwam er steeds meer import fruit uit andere landen. 

Grappig, terwijl we nu juist weer het liefst fruit uit eigen tuin of de eigen omgeving eten, vers van de boom! 

Times are a- changing!

Bij de Historische Herberg

Walter van Wingerden, onze regisseur van de theatertoer Zypendaal vertelt bij de Historische Herberg over onze theatertoer. Walter begint met een stukje tekst uit het theater en iedereen is muisstil, verrast en erg enthousiast! We zijn zo trots dat Walter de theatertoer op zich wil nemen. Hij heeft ook de historie uitgeplozen, fantastisch. We kregen nog een tip waarom de Nabermann molen was gesloopt. Er schijnt zelfs een boekje over verschenen te zijn!

Een dagje op stap

Overleg van onze regisseur van de theatertoer, Walter van Wingerden met de parkbeheerder Jeroen Glissenaar. Nog even een check over de geschiedenis van Huis Zypendaal en heel belangrijk: waar mag wat? 

We mogen echt niet zomaar allerlei dingen in het park doen. Gelukkig is alles ok. 

Jeroen gaf nog een paar goede tips voor onze theatertoer, leuk! 

We gaan proberen door tijdsdeurtjes te stappen... Nu nog even Bianca vragen hoe we die gaan maken.

Het was een leuk inspirerend gesprek.

Hierna kwamen we Samantha tegen voor een fotoshoot, bijzondere dame!