Landheer voor een dag was een leuke dag!

De dag begon met een drupje regen, helaas. Gelukkig waren er veel momenten met een heerlijk zonnetje. De dag begon erg feestelijk op Huis Zypendaal. Wethouder Margreet van Gastel had zich fantastisch voorbereid en vertelde in haar speech over het belang van de landgoederen voor de gemeente Arnhem. Fijn! Hierna vloog de valk na flink wat getreuzel recht in haar armen, zie boven deze prachtige foto. Getreuzel, de valk bleef namelijk heerlijk op het dak van de oranjerie zitten. Vorig jaar was de valk weg gevlogen, dus even maakten we ons erg ongerust. Gelukkig kwam alles goed. Cees van de Pluijm droeg een prachtig sonnet voor over Zypendaal… de wachters te paard van Stal Mansour bliezen de wacht en Landheer voor een dag kon beginnen!

Overal enthousiaste bezoekers. De roofvogelshow was natuurlijk een groot succes. De theatertour op Zypendaal trok veel bezoekers, die zich echt even terug waanden in de tijd. Ook op Sonsbeek was de sfeer geweldig. Wel 45! vrijwilligers van het Bezoekerscentrum Sonsbeek hadden zich in prachtige kleding gestoken. Ze vertelden als wasvrouw, landloper, herbergier, tuinman, baron, kindermeisje, ganzenhoedster en nog veel meer figuren de verhalen over Sonsbeek. Kinderen vermaakten zich met de verhalen van theatergroep Amber, het scheppen in de beek, het maken van bloemstukjes en nog veel meer. Op landgoed Bronbeek kregen kinderen een fotoworkshop, maakten ze een boom… het was teveel om op te noemen. Het was een heerlijke dag!

Try out Theatertour Zypendaal belooft wat!

Gistermiddag in de stralende zon hebben alle acteurs, dansers en muziekmakers de try out op Huis Zypendaal opgevoerd. Het belooft fantastisch te worden! Zelfs in gewone kleding en heel soms wat stuntelend met de tekst werd je al mee genomen terug in de tijd. Het begint allemaal op het bordes van Huis Zypendaal. Het is 1762. We werden verwelkomd door Hendrik en Johanna Brantsen die ons al kibbelend hun nieuwe huis showen. Even in de rode salon, heerlijk! Ze waren trots op hun Franse tuin. Met kunstige patronen van haagjes en perken lijkt het wel één groot tapijt! Overal in Zypendaal zien we de ingrepen van de landheren en hun tuinlieden. ‘Leve de landheren,’ zongen de troubadours. We zijn trots op onze landheren. Op zondag 15 mei zijn we het zelf voor één dag.

De Theatertour is geschreven en geregisseerd door Walter van Wingerden. Alles is gebaseerd op de echte historie van Huis Zypendaal. Daarnaast werken er mee: Dansstorm Oost, Folkcorn Historische Volksmuziek en Theatergroep De Kroon,
Aanvang Theatertoer Zypendaal: 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30 u. Volwassenen 5€, kinderen 2.50€. Reserveren: www.landheervooreendag.nl onder de knop Theatertoer Zypendaal. Er zijn nog enkele kaartjes, dus wees snel!

Baron en Barones ...

Zojuist foto's gemaakt van de baron en de barones, zijn ze niet prachtig? Volgende week zondag vertellen ze in deze prachtige outfits een verhaal over de geschiedenis van Landgoed Sonsbeek. Op verschillende plekken langs de Sint Jansbeek zul je ook de tuinman, een waarzegster, een ganzenhoedster, een landloper, een kindermeisje, een wasvrouw en nog veel meer historische figuren treffen! Volledig verzorgd door het Bezoekerscentrum Sonsbeek!

Landschapsarchitecten op Zypendaal

Hierboven ziet u een foto van de grote spiegelvijvers op Zypendaal, hier ziet u twee type landschapontwerpen… daarover straks meer. Wist u dat top landschapsarchitecten het  park Zypendaal ontworpen hebben? De eerste aanleg van het landgoed was een strakke Franse baroktuin, met strakke geometrische lijnen. Rond 1804 werd de formele Franse parkaanleg aangepast naar een meer landschappelijke aanleg,  naar ontwerp van de tuinarchitect J.P. Posth. Eind 18e eeuw raakte men uitgekeken op de geometrische tuinen met buxushagen, de dierenvormensnoei en beelden in de tuin. Men verlangde terug te gaan naar de “vrije” natuur in al haar pracht en schoonheid. Zoals het idyllische Zwitserse landschap met bergglooiingen, meanderende beekjes, bosjes met weides, waarin koeien en schapen graasden en slingerende paden. Men kreeg steeds meer het idee, dat je de tuin met zijn beplanting kan componeren zoals een schilderij, met verschillende kleuren, perspectieven, licht- en schaduwwerkingen. Deze Engelse landschapstijl werd een enorme mode en veel landgoederen werden heringericht in deze stijl, zo ook Zypendaal. Posth heeft de slingervijver om het huis en het grasveld met paden en boomgroepen ontworpen. In deze tijd  was het grootste deel van het landgoed bebost met opgaand loofhout, hakhout en dennenbossen. In het noordelijke deel en langs de huidige Parkweg lagen bouwlanden. Langs de Schelmseweg lagen nog heidevelden. Het in een dal gelegen kasteel was vrijwel geheel omgeven door het tot vijver verbrede deel van de Sint Jansbeek. Rondom het landhuis lagen enkele open weidepercelen met boomgroepen.  Meer naar het zuiden was de Sint Jansbeek omgevormd tot twee in elkaars verlengde gelegen langgerekte,  rechthoekige waterpartijen, zogenaamde spiegelvijvers. Men noemde dit  een “grand canal”.  

De familie Brantsen liet in 1863 het landgoed opnieuw reorganiseren, hiervoor werd de Duitse landschapsarchitect C.E.A. Petzold  aangetrokken.  Naar ontwerp van Petzold is vermoedelijk het slingerende padenstelsel aangelegd.  Petzold heeft voor Zypendaal en de Gulden Bodem een ontwerp gemaakt met een uitzonderlijk mooie ruimtewerking. Petzold was gespecialiseerd in het werken met kleurcontrasten. Ook licht- en donkercontrasten gebruikte hij om de ruimte spannender vorm te geven.

Op de foto is goed te zien, dat één van de vijvers rechthoekig is gebleven, bij de andere vijver zijn de hoeken afgerond. Daarnaast heeft waarschijnlijk Petzold deze vijver aan het einde verbreed met een slinger, zodat het einde van de vijver niet meer te zien was. Dit gaf een extra ruimtelijk werking, want dit geeft het idee dat de vijver nog veel verder door gaat. Het maakt nieuwsgierig verder de vijver volgen!

Nog steeds maakt dit “”grand canal” Zypendaal tot een prachtig park. Van de drie verschillende tuin- en parkontwerpen is nog meer terug te vinden op Zypendaal. Daarover volgende keer meer!

De foto is  gemaakt door René Wouters. www.fotowouters.nl  

Bezoekerscentrum Sonsbeek maakt zich gereed!

Zojuist persfoto's gemaakt van de vrijwilligers van het 

Bezoekerscentrum Sonsbeek, 

fantastisch zoals ze zich inzetten, petje af. 

Ze gaan elke een eigen verhaal vertellen over landgoed Sonsbeek, 

als barones, baron, tuinman, parkomroeper, landloper, kindermeisje, de Begijntjes, waarzegster en nog veel meer. 

Ze zullen langs de Sint Jansbeek staan op 15 mei.

Poster Sonsbeek klaar voor druk!

De poster voor Sonsbeek is ook gereed voor druk, 

zo langzaam komt alles voor elkaar!

Flyers geschiedenis Sonsbeek en Zypendaal gereed!

Eindelijk na heel veel gespeur in de archieven is de flyer van landgoed Zypendaal ook gereed, dit is de voor- en achterpagina. Alle bezoekers krijgen er 1.. 

Veel gespeur, omdat er geen boek of andere documentatie is verschenen over Zypendaal, dat is erg vreemd voor één van de mooist bewaard gebleven landgoederen van Arnhem! 

Er zijn enkel wat artikelen verschenen. 

Wel erg goed is de site van http://www.arneym.nl/ daarnaast veel afbeeldingen van het Gelders Archief en natuurlijk hulp van Geldersche Kasteelen. De tentoonstelling is natuurlijk veel uitgebreider dan deze flyer. 

De tentoonstelling zal buiten op het voorplein van Huis Zypendaal worden opgesteld. 

Leuk detail: de tentoonstellingen die ik had gemaakt voor Bronbeek en Warnsborn staan nog steeds!

Landheer voor een dag … barok op Zypendaal

Wie is wel eens deze brede taluds naast de grote vijvers op Zypendaal opgevallen? 

Van nature liep de stuwwal natuurlijk glooiend af…  

De taluds zijn de restanten uit de tijd dat Zypendaal grotendeels als een Franse formele baroktuin was ingericht. 

Zie hieronder een foto van schilderij uit 1736

 (Zypendaal gezicht achterzijde, collectie Brantsen van de Zyp Stichting, Arnhem)

Kun je je voorstellen dat er op de taluds naast de twee grote vijvers waarschijnlijk prachtige beelden en vazen hebben gestaan? In navolging van de Franse barok waren de oorspronkelijke meer organisch gevormde waterreservoirs voor de Naberman molen, die daar toen ook stond, in grote rechthoeken gegraven. Rond en glooiend was in die tijd not done!  De Franse baroktuin was de eerste van de drie verschillende tuin- en parkontwerpen. Kijk eens goed om je heen op Zypendaal, er zijn nog een aantal elementen terug te vinden uit die tijd! 

Over de volgende aanpassingen op landgoed Zypendaal volgende keer meer! 
De foto is van de taluds is gemaakt door René Wouters. www.fotowouters.nl

De Sint Jansbeek en de vijvers op Zypendaal

Hierboven ziet u de bron die de grote vijvers op Zypendaal voedt, maar een klein onbeduidend beekje of niet? Dit is ook de bron van de Sint Jansbeek, wist u dat? Tja bron, Arnhem is toch geen Valkenburg? 

Nee, maar Arnhem ligt wel langs de stuwwal van de Veluwezoom. 

Veel van het regenwater dat op de Veluwe valt stroomt de grond in, door vele lagen, soms wel honderden jaren lang. Op een gegeven moment komt dat water op lager gelegen delen weer naar de oppervlakte. Op Zypendaal ligt dus éen van de bronnen van de Sint Jansbeek en hier komt dus prachtig helder water naar boven borrelen. Hier dankt Zypendaal haar naam ook aan, sipen, sypelen of siepelen betekent druppelen.

De Sint Jansbeek werd vooral gebruikt als watervoorziening. Er zijn sporen gevonden die aangeven dat er rond het jaar 700 v.C. al werd gewoond langs de beek. Later werden er ook watermolens gebouwd. De beek werd vergraven en er werden grote plassen water gecreëerd, zogenaamde weiers. Deze weiers leverden het stuwende water voor de molens. Op Zypendaal stond de papierwatermolen van Naberman. Deze stond aan de huidige Parkweg, op de scheiding tussen de vijver van het landgoed Zypendaal en de grote Vijver van Sonsbeek. 

Hier werd prachtig wit papier gemaakt.De latere landgoedeigenaren hebben de Sint Jansbeek met haar vijvers en weiers deels aangepast, zodat deze beter pasten in de latere tuin- en parkontwerpen, waar water een enorm belangrijk onderdeel van was. Nog steeds maakt de schittering van het heldere water van de Sint Jansbeek en alle dieren die dat naar zich toe trekt Zypendaal tot een prachtig park. Van de drie verschillende tuin- en parkontwerpen is nog veel terug te vinden op Zypendaal. Daarover volgende keer meer!

De foto is  gemaakt door René Wouters. www.fotowouters.nl

Landheer voor een dag, waarom eigenlijk?

 Onze blog (samen met René Wouters) op Arnhem Direct:

Ik ben een heel gewone Arnhemmer en vind dat Arnhem maar boft met zoveel parken en mooie oude bomen in veel straten. Maar verder… koude drukte! Tot ik tijdens mijn opleiding tot landschapsarchitect ontdekte, dat al dat groen helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Tijdens een onderzoek ontdekten we dat er ongeveer 600 jaar geleden bijna geen boom meer stond in Arnhem. Het was een wat kaal heuvelachtig gebied en veel hout werd gekapt en driftig gebruikt als materiaal en stookhout. In 1505 heeft Philip van Oostenrijk ook nog eens alle bossen op Sonsbeek vernietigd om Arnhem haar houtvoorraad te ontnemen.

Hoe komt Arnhem dan zo groen? Dat hebben de landheren gedaan, de eigenaren van de landgoederen. Wist u dat er in Arnhem  meer dan 20 grote landgoederen lagen? De landheren kozen de mooiste plekjes en legden bossen, parken, lanen en prachtige tuinen aan. Al dit prachtige groen is in Arnhem gelukkig grotendeels bewaard gebleven. Vandaar Landheer voor een dag, om duidelijk te maken dat al het groen geen restanten zijn van een soort oerbossen of toevallige opschot, maar vaak restanten zijn van een oud landgoed!  

Veel van deze landgoederen zijn verdwenen, opgedeeld en bebouwd, maar misschien woont u wel aan een oude laan en spelen uw kinderen in het oude park… Onze drijfveer is deze verhalen te vertellen, zodat we zuiniger en trotser worden op ons prachtige groene Arnhem. En met we, bedoel ik ook de gemeente, de projectontwikkelaars, de provincie en… ja … u en ik.

De komende weken zult u in deze rubriek steeds een stuk van de bijzondere geschiedenis van de buitenplaats Zypendaal treffen tot Landheer voor een dag op zondag 15 mei. Een dag waarop we de landgoederen Bronbeek, Sonsbeek en Zypendaal in het zonnetje zullen zetten. 

De fotograaf René Wouters heeft prachtige foto’s gemaakt die steeds worden toegevoegd. 

Vandaag een foto van een vijver op Zypendaal, daarover volgende keer meer!

De flyer, we zijn er trots op!

Zie boven de nieuwe flyer! We gaan er 5000 laten drukken!!!!

Boomgaard op een landgoed

Wie weet eigenlijk dat er op een landgoed altijd een boomgaard stond?

Boven een prachtige perenboom uit mijn eigen tuin, heerlijk zo in het zonnetje. 

Ik denk niet dat er ooit een deftige landheer onder zijn perenbomen heeft gelegen... 

Toch was een boomgaard wel belangrijk, want men wilde "selfsupporting" zijn en vers fruit hoort daar echt bij. Vroeger misschien nog wel meer dan nu! 

Onvoorstelbaar als je eraan denkt dat bijna al die prachtige boomgaarden verdwenen zijn. 

Tja waarom? Nu heel simpel alles wat veel onderhoud vergde verdween als kostenbesparing. 

Het was immers na de 19e eeuw al heel snel heel duur om een landgoed te onderhouden en men moest echt de hand meer op de knip gaan houden. Daarnaast kwam er steeds meer import fruit uit andere landen. 

Grappig, terwijl we nu juist weer het liefst fruit uit eigen tuin of de eigen omgeving eten, vers van de boom! 

Times are a- changing!

Bij de Historische Herberg

Walter van Wingerden, onze regisseur van de theatertoer Zypendaal vertelt bij de Historische Herberg over onze theatertoer. Walter begint met een stukje tekst uit het theater en iedereen is muisstil, verrast en erg enthousiast! We zijn zo trots dat Walter de theatertoer op zich wil nemen. Hij heeft ook de historie uitgeplozen, fantastisch. We kregen nog een tip waarom de Nabermann molen was gesloopt. Er schijnt zelfs een boekje over verschenen te zijn!

Een dagje op stap

Overleg van onze regisseur van de theatertoer, Walter van Wingerden met de parkbeheerder Jeroen Glissenaar. Nog even een check over de geschiedenis van Huis Zypendaal en heel belangrijk: waar mag wat? 

We mogen echt niet zomaar allerlei dingen in het park doen. Gelukkig is alles ok. 

Jeroen gaf nog een paar goede tips voor onze theatertoer, leuk! 

We gaan proberen door tijdsdeurtjes te stappen... Nu nog even Bianca vragen hoe we die gaan maken.

Het was een leuk inspirerend gesprek.

Hierna kwamen we Samantha tegen voor een fotoshoot, bijzondere dame!