Beleef landgoed Sonsbeek

‘Het verhaal achter landgoed Sonsbeek’

Arnhem- Arnhem als groenste stad van Europa dankt deze titel ook aan de aanwezigheid van Park Sonsbeek. Want wie geniet er niet van dit prachtige groene hart van Arnhem?

Er zijn echter wel veel vragen: Waarom is het zo aangelegd? Wat is er allemaal gebeurd, wat zijn de verhalen? Heel veel vragen, waar we 2^e Pinksterdag een antwoord op gaan proberen te geven.

Aanstaande maandag 24 mei op 2^e Pinksterdag komt Baron van Heeckeren van Enghuizen weer tot leven! In de Witte Villa zal hij vertellen hoe landgoed Sonsbeek is ontstaan en hoe het is gegroeid tot een prachtig landgoed.

Neem eens een duik in de rijke historie van Sonsbeek en geniet van het prachtige groen, de hoogteverschillen en de indrukwekkende vijvers. Bedenk eens hoe bijzonder de grote waterval is, deze werd in opdracht van de baron gebouwd in 1826. Wist u dat deze waterval vroeger het wonder van Sonsbeek werd genoemd?

Landheer voor een Dag wordt om 11.00 geopend door wethouder Michiel van Wessem met een spectaculaire roofvogelshow naast de Witte Villa. De Afrikaanse oehoe zal een sonnet aanvliegen naar wethouder. Het sonnet is speciaal geschreven voor deze dag  door de dichter van Sonsbeek, Cees van de Pluijm. Gidsen van het bezoekerscentrum Sonsbeek en verhalenvertellers vertellen op de mooiste plekjes over het landgoed. Cees van der Pluijm leest zijn sonnetten voor tijdens een gedichtenwandeling, Petra Else Jekel leest voor uit haar verhalen over Sonsbeek, leden van het Gelders Orkest spelen klassieke muziek voor de Witte Villa, dansers van Artez improviseren op de vergezichten en nog veel meer.

Ook voor de kinderen is er veel te doen, bijvoorbeeld een workshop bloemtaartjes maken met echte bloemen, klimmen en klauteren onder leiding van stoere gidsen en verteltheater van de Rode Maan. Natuurlijk mogen de kinderen de hele dag de valkenier helpen met al zijn vogels, misschien is er ook een kuikentje bij van de rode arend…

En dan natuurlijk heerlijk genieten van een High Tea in de steile tuin, door de Kookplaats.

Komt u ook? (alle is nog gratis ook, behalve natuurlijk de High Tea)

Op 2e Pinksterdag wordt er tijdens het evenement ‘Landheer voor een dag’ dat in Bronbeek, Sonsbeek en Warnsborn plaatsvindt, aandacht besteed aan dit soort facetten van het landgoed.

Arnhem, 18 mei 2010

De ruimte van een Landgoed..

‘Het verhaal achter landgoed Sonsbeek’

Arnhem- Arnhem als groenste stad van Europa dankt deze titel ook aan de aanwezigheid van Park Sonsbeek. Want wie geniet er niet van dit prachtige groene hart van Arnhem?

Laat ik met dit verhaal vertellen hoe ruimtelijkheid wordt gesuggereerd op Landgoed Sonsbeek… 

Op de foto ziet het heerlijke frisse gras. Niets bijzonders denkt u misschien. Toch spelen de grote velden kort geschoren gras een belangrijke rol in het ontwerp van Landgoed Sonsbeek. De tuinaanleg van Landgoed Sonsbeek heeft plaats gevonden van 1775 tot 1850. In deze tijd was men veelal uitgekeken op de strakke Franse stijl met haar geometrische rechte vormen. Men had veel romantischer opvattingen gekregen. Eén van die nieuwe ideeën was om meer in contact te komen met de natuur. Vooral met een ruige en ongekunstelde natuur. Dit was niet de natuur, zoals we die ons nu voorstellen. Ik krijg dan in ieder geval eerder de Oostvaardersplassen in mijn hoofd en ondoordringbare bossen met heel veel braamstruiken. In die tijd hanteerde men een ander referentiekader. Men wilde vooral een gecontroleerde illusie van een wilde natuur nabootsten. Een probleem op een landgoed om wilde natuur te suggereren was natuurlijk als eerste de schaal. Wilde natuur vraagt een soort oneindigheid die niet voor handen was. Om de indruk van een groot terrein te wekken werden er verschillende optische ingrepen gedaan. Eén van de belangrijkste ingrepen was het kort geschoren gras. Immers een veld met gras als een biljartlaken oogt vele malen groter dan het hoge wilde gras. Kijk ook maar eens naar een pas gemaaid grasveld, dan lijkt de tuin ineens weer 2 maal zo groot. De kantjes werden netjes onderhouden, waardoor er ook een soort ordelijkheid ontstond. Deze manier van omgaan met de grasvelden gaf de omgeving als contrast juist een ruigere indruk. Zo werden 2 vliegen in 1 klap geslagen. Nu ja, drie eigenlijk, want de Baron wilde ook graag dat zijn landgoed veel malen groter oogde dan het in werkelijkheid was. Anno 2010 wordt gelukkig het gras nog steeds kort geschoren en zo blijven de ontwerpprincipes voor een groot deel gehandhaafd. Stelt u zich eens voor, dat alle grasvelden van Landgoed Sonsbeek slecht 2 maal per jaar worden gemaaid. Dan zou het park er toch heel anders uit zien. En nu met het prachtige zonnige weer is het ook heerlijk luieren op dat korte gras!

 Landgoed Sonsbeek heeft een knap doordachte ruimtelijkheid, kijk maar eens!

Volgend keer een verhaal over de Baron van landgoed Sonsbeek.

  

Arnhem, 28 april 2010

De zichtlijnen van een Landgoed..

‘Het verhaal achter landgoed Sonsbeek’

Arnhem- Arnhem als groenste stad van Europa dankt deze titel ook aan de aanwezigheid van Park Sonsbeek. Want wie geniet er niet van dit prachtige groene hart van Arnhem?

Laat ik met dit verhaal vertellen waarom er zichtlijnen zijn op een landgoed… 

U ziet de foto en u denkt vast, “maar dat is toch helemaal geen Sonsbeek?” Dat klopt, deze foto is genomen op Landgoed Warnsborn. Ook een prachtige groene parel in Arnhem. Ik heb deze foto genomen, omdat de bedoeling van een zichtlijn zo duidelijker zichtbaar is. In Sonsbeek zijn natuurlijk ook veel zichtlijnen, maar door de bebouwing rondom het park is het wat lastiger uitleggen. Vandaar deze week een uitstapje. Maar eerst wat is eigenlijk een zichtlijn? Een zichtlijn is een term die oorspronkelijk uit de theaterwereld komt. Het is een denkbeeldige lijn tussen het publiek en het theater en geeft aan wat het publiek wel en niet kan zien. De coulissen bijvoorbeeld moeten bij voorkeur niet worden gezien door het publiek. In de landschapsarchitectuur wordt deze term ook gebruikt. Zichtlijnen worden in het landschap gebruikt om bepaalde stukken te verhullen en andere delen extra aandacht te geven. Daarnaast spelen zichtlijnen een belangrijke rol in de dieptewerking. Dit kunt u heel mooi zien op de foto van Landgoed Warnsborn. Ik stond op het achterterras, met de geur van heerlijke koffie in mijn neus en keek uit over het landgoed. De knoppen van de bomen barsten bijna in het volle  zonlicht. Het geheel doet teer aan, een voorzichtigheid, is het echt al lente? De bomen zijn zo ooit geplant, dat er een lange lijn ontstaat in het midden. Het oog glijdt over de vijver met haar schitteringen steeds verder naar achter, tot je twijfelt waar het zicht wordt belemmerd. Het liefst nog met een heuvel, dan werd het zicht nog spannender. Waarom werd dit zo bedacht? Een landgoed is feitelijk een landschap op beperkte schaal. Lange lijnen laten een landgoed groter en dieper lijken. Bovendien wilden landheren altijd zo ver mogelijk kijken en zich dan verheerlijken met het idee, dat al het land, zo ver als het oog reikte, van hen was. Dus hoe langer en indrukwekkender een zichtlijn, hoe meer tevreden de eigenaar was. Daarnaast geeft een zichtlijn ook rust voor het oog. Is het niet heerlijk je blik te laten dwalen over al het groen en dan worden getrokken door de diepte in de verte? Wil je genieten, geeft dat nét een stukje extra om even lekker te kunnen ontspannen. Al is het maar 5 minuutjes!

Landgoed Sonsbeek heeft ook veel van deze prachtige zichtlijnen, kijk maar eens!

Volgend keer het verhaal over de ruimtelijkheid van landgoed Sonsbeek.

  

Arnhem, 15 april 2010

Sonsbeek is een groot groen theater!

‘Het verhaal achter landgoed Sonsbeek’

Arnhem- Arnhem als groenste stad van Europa dankt deze titel ook aan de aanwezigheid van Pak Sonsbeek. Want wie geniet er niet van dit prachtige groene hart van Arnhem?

Laat ik met dit verhaal vertellen waarom Park Sonsbeek eigenlijk een groot groen theater is… 

Wie denkt er niet dat Park Sonsbeek altijd al zo is geweest en dat het in basis wilde natuur is, waarvan een prachtig park is gemaakt? Helaas, zo eenvoudig ligt het niet. Als we eens zouden weten hoeveel zand en klei er is verplaatst, hoeveel er is gegraven… Natuurlijk lag er een beek, de St. Jansbeek en waren er natuurlijke hoogteverschillen, maar de parkaanleg van Landgoed Sonsbeek is echt helemaal bedacht door tuinarchitecten. In de literatuur over Sonsbeek worden vaak de beroemde tuinarchitecten J.D. Zocher en Von Petzold genoemd, maar helaas zijn er (tot nu toe) geen ontwerptekeningen gevonden, die dit kunnen bewijzen. De grootste inrichting van het landgoed, zoals we die nu ook nog kunnen herkennen in het park, dateert uit de periode 1775 tot 1850. In deze periode was de Engelse Landschapsstijl op haar hoogtepunt.

Maar.. wat is de Engelse Landschapstijl? Deze stijl werd geïnspireerd door oude schilderijen uit de 16 en 17e eeuw door schilders als bijvoorbeeld Claude Lorrain en Nicolas Pousin. Het ideaalbeeld in deze tijd was gelijkheid voor allen en leven in harmonie met de natuur. Men streefde naar een volmaakt landschap, een soort sprookjeswereld, die zo mooi was, dat men alle zorgen even kon vergeten. Het was de bedoeling, dat de bewegende waarnemer werd geboeid door een afwisselend landschap.

De belangrijkste kenmerken van de plek, de Genus Loci, moest worden versterkt en haar beperkingen moesten worden gecamoufleerd. Een glooiend reliëf, beekdalen, golvende bosranden, zware bossen, boomgroepen en solitairen creëren op deze wijze een dramatisch boeiend, natuurlijk landschap voor een bewegende waarnemer. De basis voor al deze ingrediënten was (en is) op een fantastische wijze aanwezig in Arnhem.

Opvallend is dus de bewegende waarnemer, er werd namelijk echt gedacht aan het park als boeiend schouwspel. De bezoeker wandelde door het park als groot groen theater en viel bij wijze van spreke van de ene verbazing in de andere. Die verbazing werd met name gerealiseerd door:

·         een mate van onoverzichtelijkheid, je kon niet goed zien wat er verderop te zien was, door bochten in het ontwerp en de hoogteverschillen

·          afwisseling in taferelen, bijvoorbeeld een vijver, verderop een waterval, dan een boerderij waar de boerin haar koeien melkt, een hertenkamp, etc. 

Ik heb vorige week een fotoserie gemaakt van een aantal paden en het is verbluffend, als je die foto’s naast elkaar ziet, hoe geraffineerd Park Sonsbeek in opzet is. Bijvoorbeeld de vijvers: ze zijn zo ontworpen, dat je niet goed ziet waar ze eindigen, pas als je weer verder loopt ontdek je dat, maar dan word je al weer gegrepen door een andere verassing. Mijn advies is dan ook: kijk nog eens opnieuw, ook al kent u Sonsbeek al jaren en ontdek het schouwspel!

Volgend keer het verhaal over de zichtlijnen van landgoed Sonsbeek.

  

Arnhem, 7 april 2010