‘Het verhaal achter landgoed Sonsbeek’
Arnhem- Arnhem als groenste stad van Europa dankt deze titel ook aan de aanwezigheid van Pak Sonsbeek. Want wie geniet er niet van dit prachtige groene hart van Arnhem?
Er zijn echter wel veel vragen: Wat weten we eigenlijk over park Sonsbeek? Wie weet dat dit een oud landgoed is? Waarom ligt het op deze plek? Wie heeft het aangelegd? Wat is er allemaal gebeurd, wat zijn de verhalen? Heel veel vragen, waar ik de komende weken een antwoord op ga proberen te geven.
Laat ik het verhaal beginnen met de reden waarom Park Sonsbeek op deze plek ligt.
Arnhem ligt op een bijzondere plek. Je kunt dit makkelijk zien aan de hoge stuwwal van de Veluwe en de Rijn als glinsterend lint door het dal. Dit hoogteverschil geeft prachtige vergezichten, de rivierklei geeft vruchtbare grond, de rivier als ideaal transportmiddel en de beekjes met het helderste water waren ideaal drinkwater voor mens en dier. Vanaf het midden van de 17e eeuw kochten vermogende burgers hier dan ook grote stukken grond om landgoederen en buitenplaatsen te vestigen. Maar.. wat is een landgoed?
Een historisch landgoed bestaat uit een (mogelijk verdwenen) kasteel, buitenhuis of landhuis, met bijgebouwen, omgeven door tuinen en/of park met één of meer van de volgende elementen: grachten, waterpartijen, lanen, boomgroepen, parkbossen, weiden, moestuinen en ornamenten. Deze elementen vormen een historisch geheel, waarbij het landhuis oorspronkelijk het centrum van het totale landgoed vormde. Het verschil met een buitenplaats, is de economische eenheid die kenmerkend was voor een landgoed; een landgoed moest zichzelf kunnen bedruipen. Een buitenplaats had meer het karakter van een tweede huis.
Park Sonsbeek is in oorsprong dus een landgoed, want alle hier boven beschreven kenmerken zijn van toepassing. Heel bijzonder is het feit dat het huis, de Witte Villa, er nog staat, immers op veel plekken zijn de landhuizen verdwenen. Daarnaast is de aanleg in Engelse Landschapsstijl nog redelijk in tact gebleven. Dan ook nog eens in het centrum van Arnhem. Mooier kan toch niet? Ik wandelde deze week weer met mijn hondje door het park en zelfs met het saaie grijze weer wordt je vrolijk van het frisse geel van de krokussen en de prachtige zichtlijnen langs de spiegelende vijvers. De bomen zijn nog kaal, dus de Witte Villa schimmert tussen de takken vol belofte. Alle bomen staan in knop, dus heel lang duren de fraaie doorzichten niet meer en zal het park zich weer vullen met weelderig groen.
Volgend keer het verhaal over de aanleg in steeds wisselende taferelen, nog steeds kenmerkend voor Landgoed Sonsbeek.
Arnhem, 31 maart 2010
